Trong blockchain, hợp đồng thông minh (smart contract) đóng một vai trò rất quan trọng, nó giúp cho các giao dịch diễn ra an toàn và bảo mật hơn, giúp hệ thống hoạt động một cách có tổ chức. Không chỉ vậy, hợp đồng thông minh còn giúp các ứng dụng chạy trên các nền tảng có thể truy cập được nhiều hơn. Vậy hợp đồng thông minh là gì và nó hoạt động như thế nào?
Hợp đồng thông minh là gì?
- Hợp đồng thông minh là hợp đồng tự thực hiện trong đó nội dung thỏa thuận của người mua và người bán được ghi trực tiếp vào các dòng mã lập trình.
- Theo Nick Szabo, một nhà khoa học máy tính người Mỹ, người đã phát minh ra một loại tiền ảo có tên “Bit Gold” vào năm 1998, hợp đồng thông minh là giao thức giao dịch được máy tính hóa thực hiện các điều kiện hợp đồng.
- Sử dụng hợp đồng thông mình giúp cho các giao dịch có thể truy nguyên, minh bạch và không thể thay đổi.
Lợi ích của hợp đồng thông minh
Chính xác, tốc độ và hiệu quả
- Hợp đồng được thực hiện ngay lập tức khi một điều kiện được đáp ứng.
- Bởi vì hợp đồng thông minh là kỹ thuật số và tự động, sẽ không cần đến các thủ tục giấy tờ và không tốn quá nhiều thời gian để sửa các lỗi có thể xảy ra khi điền tài liệu bằng tay.
Tin cậy và minh bạch
- Không cần phải lo lắng về việc thông tin bị giả mạo vì lợi ích cá nhân, sẽ không có bên thứ ba nào được tham gia.
- Nhật ký giao dịch được mã hóa và chỉ có thể trao đổi giữa những người tham gia.
Bảo mật
- Vì các bản ghi giao dịch blockchain được mã hóa nên chúng rất khó bị hack. Mỗi mục nhập trên sổ cái phân tán được liên kết với các mục nhập trước và sau nó, tin tặc sẽ phải thay đổi toàn bộ chuỗi để thay đổi một bản ghi duy nhất.
Tiết kiệm
- Hợp đồng thông minh loại bỏ sự cần thiết của người trung gian để thực hiện các giao dịch, cũng như sự chậm trễ về thời gian và phí đi kèm với chúng.
Hợp đồng thông minh hoạt động như thế nào?
Hợp đồng thông minh là một loại chương trình được mã hóa logic nghiệp vụ và hoạt động trên một máy ảo chuyên dụng được nhúng trong blockchain hay sổ cái phân tán. Sau đây là các bước hoạt động của một hợp đồng thông minh:
Bước 1: Các nhóm kinh doanh sẽ cộng tác với các nhà phát triển để xác định tiêu chí mong muốn cho hợp đồng thông minh để đáp ứng một sự kiện hay hoàn cảnh nhất định.
Bước 2: Các điều kiện đơn giản được đề ra như ủy quyền thanh toán, biên nhận lô hàng, hay phức tạp hơn như xác định giá trị của một công cụ tài chính phái sinh, tự động thanh toán các khoản bảo hiểm. Những điều kiện này có thể được mã hóa bằng cách sử dụng logic phức tạp hơn.
Bước 3: Các nhà phát triển sau đó sử dụng một nền tảng viết hợp đồng thông minh để tạo và kiểm tra tính logic. Sau khi hợp đồng được viết, nó sẽ được gửi đến một nhóm riêng để kiểm tra bảo mật.
Bước 4: Một chuyên gia nội bộ hoặc một công ty chuyên kiểm tra bảo mật sẽ được cấp quyền kiểm tra hợp đồng thông minh.
Bước 5: Hợp đồng sau đó sẽ được triển khai trên blockchain hiện có hoặc cơ sở hạ tầng của sổ cái phân tán khi nó đã được ủy quyền.
Bước 6: Hợp đồng thông minh được định cấu hình để có thể cập nhật các sự kiện từ một “oracle” – một nguồn cấp dữ liệu trực tuyến an toàn.
Bước 7: Sau khi đã được cung cấp các sự kiện cần thiết từ một hoặc nhiều oracles, hợp đồng thông minh sẽ bắt đầu thực thi.
Ứng dụng hợp đồng thông minh trong bầu cử
Sử dụng blockchain trong quá trình bỏ phiếu có thể loại bỏ các vấn đề thường gặp. Hệ thống bỏ phiếu tập trung gặp khó khăn khi theo dõi các phiếu bầu – gian lận danh tính, đếm sai hoặc thiên vị từ các quan chức bỏ phiếu. Sử dụng hợp đồng thông minh, các điều khoản và điều kiện nhất định được đặt trước trong hợp đồng. Không ai có thể bỏ phiếu từ một danh tính kỹ thuật số khác với danh tính thực của họ. Việc kiểm đếm số phiếu bầu sẽ không gặp sai sót. Mọi phiếu bầu đều được đăng ký trên mạng blockchain và được kiểm đếm tự động mà không có sự can thiệp của bên thứ ba hay phụ thuộc vào quy trình kiểm đếm thủ công. Mỗi ID chỉ được quy cho một phiếu bầu. Việc xác thực được thực hiện bởi chính người dùng trên mạng blockchain. Do đó, quá trình bỏ phiếu có thể diễn ra trong một blockchain phi tập trung hoặc có thể là trong một tổ chức tự trị phi tập trung dựa trên thiết lập của blockchain. Kết quả là mọi phiếu bầu đều được ghi trên sổ cái và không thể sửa đổi thông tin. Sổ cái đó được công bố công khai để kiểm tra và xác minh.
Hợp đồng thông minh cho phép bạn tạo hệ thống bỏ phiếu trong đó bạn có thể thêm và xóa thành viên, thay đổi quy tắc bỏ phiếu, thay đổi thời gian tranh luận hoặc thay đổi quy tắc đa số. Ví dụ: bạn có thể tạo một cuộc bỏ phiếu cho một quyết định trong một tổ chức tự trị được phân cấp. Thay vì một cơ quan trung ương đưa ra quyết định, một cơ chế biểu quyết trong tổ chức có thể xác định xem đề xuất được chấp nhận hay sẽ bị từ chối.
Ứng dụng hợp đồng thông minh trong gọi vốn cộng đồng
Các hợp đồng thông minh dựa trên Ethereum có thể được sử dụng để huy động vốn cộng đồng, nhằm mục đích tạo mã thông báo kỹ thuật số để thực hiện các giao dịch. Bạn có thể thiết kế và phát hành tiền kỹ thuật số của riêng mình, tạo ra một mã thông báo có thể giao dịch. Các mã thông báo sử dụng API tiêu chuẩn. Trong trường hợp của Ethereum, có các tiêu chuẩn hóa của ERC 2.0, cho phép hợp đồng tự động truy cập vào bất kỳ ví nào để trao đổi. Do đó, bạn xây dựng một mã thông báo có thể giao dịch với nguồn cung cấp cố định. Nền tảng này sẽ trở thành ngân hàng trung ương phát hành tiền kỹ thuật số.
Giả sử bạn muốn bắt đầu kinh doanh thì đòi hỏi phải có vốn. Nhưng không ai cho người mà họ không biết hoặc không tin tưởng vay tiền. Hợp đồng thông minh sẽ đóng một vai trò quan trọng ở đây. Với Ethereum, bạn có thể xây dựng một hợp đồng thông minh để giữ tiền của người đóng góp cho đến một ngày nhất định hoặc đạt được mục tiêu. Dựa trên kết quả, các khoản tiền sẽ được chuyển cho các chủ sở hữu hợp đồng hoặc được gửi lại cho những người đóng góp. Hệ thống huy động vốn cộng đồng tập trung có nhiều vấn đề về quản lý. Để khắc phục điều này, một DAO (Tổ chức tự trị phi tập trung) được sử dụng để huy động vốn từ cộng đồng. Các điều khoản và điều kiện được đặt trong hợp đồng và mọi cá nhân tham gia huy động vốn từ cộng đồng đều được cấp một mã thông báo. Mọi đóng góp đều được ghi lại trên Blockchain.
Những hạn chế của hợp đồng thông minh
- Bởi vì hợp đồng thông minh không thể gửi truy vấn HTTP, chúng không thể thu được thông tin về các sự kiện “trong thế giới thực”. Đây là do thiết kế của chúng.
- Sử dụng dữ liệu bên ngoài có thể gây nguy hiểm cho sự đồng thuận, điều này rất quan trọng đối với bảo mật và phân quyền.
