Cổ phiếu là đơn vị sở hữu trong một công ty, còn được gọi là cổ phần. Khi bạn mua một cổ phiếu, bạn đang mua quyền sở hữu một phần cổ phần trong một công ty, mang lại cho bạn những lợi ích nhất định. Hiểu cổ phiếu là gì và chúng hoạt động như thế nào là một trong những chìa khóa để đầu tư, vì cổ phiếu đóng vai trò trung tâm trong việc xây dựng một danh mục đầu tư cân bằng tốt.
Cổ phiếu là gì?
Các công ty huy động vốn để tài trợ cho hoạt động của họ bằng cách bán cổ phiếu. Khi các công ty bán cổ phiếu, họ đang mời các nhà đầu tư mua quyền sở hữu theo tỷ lệ trong công ty, khiến các nhà đầu tư trở thành một trong số những chủ sở hữu. “Vốn chủ sở hữu” là một cách để mô tả quyền sở hữu, và “cổ phiếu” là từ ngữ chứng tỏ một người đang nắm giữ một phần vốn của công ty. Các công ty cũng có thể phát hành trái phiếu để huy động vốn, mặc dù việc mua trái phiếu khiến bạn trở thành chủ nợ chứ không được sở hữu bất kỳ cổ phần nào trong công ty.
Khi bạn mua cổ phiếu của một công ty, bạn sẽ có được những đặc quyền nhất định tùy thuộc vào loại cổ phiếu bạn sở hữu, bao gồm:
- Quyền biểu quyết: Bạn có thể có quyền biểu quyết tại các cuộc họp cổ đông thường niên của công ty.
- Cổ tức: Bạn có thể nhận được một phần lợi nhuận của công ty.
- Tăng giá vốn: Khi giá cổ phiếu của công ty tăng lên, cổ phiếu của bạn sẽ tăng giá trị (và khi giá cổ phiếu giảm, giá trị cổ phiếu của bạn cũng sẽ giảm).
Mặc dù cổ phiếu cho bạn một phần sở hữu trong công ty, nhưng việc sở hữu cổ phiếu không có nghĩa là bạn có tiếng nói trong hoạt động hàng ngày của công ty. Sở hữu cổ phiếu có nghĩa là bạn đang tin tưởng các nhà lãnh đạo của công ty sẽ điều hành doanh nghiệp theo cách mà họ thấy phù hợp. Nếu bạn không thích cách công ty hoạt động, bạn có thể bán cổ phần của mình và chọn “một ngôi nhà mới” cho số tiền đầu tư của mình.
Cổ phiếu và các đợt chào bán lần đầu ra công chúng
Khi các công ty tư nhân quyết định bán cổ phiếu ra công chúng, họ bắt đầu phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO). Khi bạn đọc được tin tức rằng một công ty “sắp ra mắt công chúng”, điều đó có nghĩa là họ đang tiến hành IPO, nơi họ bán cổ phiếu cho các nhà đầu tư thông qua thị trường chứng khoán đại chúng.
Trong đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng, công ty và các cố vấn của công ty tiết lộ số lượng cổ phiếu sẽ được phát hành và định giá IPO. Số tiền huy động được từ việc bán cổ phiếu trong đợt IPO được chuyển trực tiếp đến công ty. Khi việc chào bán hoàn tất, các cổ phiếu sẽ được giao dịch trên thị trường thứ cấp – còn được gọi là thị trường chứng khoán – ở đó giá cổ phiếu tăng hoặc giảm tùy thuộc vào nhiều yếu tố.
Các loại cổ phiếu khác nhau
Cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi
Mỗi cổ phiếu phổ thông sẽ mang lại cho người sở hữu một phiếu biểu quyết tại cuộc họp cổ đông thường niên của công ty. Ngoài ra, cổ phiếu phổ thông cho bạn nhận cổ tức nhưng không đảm bảo bạn sẽ nhận được khoản thanh toán cổ tức đó vì các công ty có thể chọn trả cổ tức hoặc không trả cổ tức, tùy thuộc vào nhu cầu của chính họ. Hơn thế nữa, nếu công ty phá sản, các chủ nợ và cổ đông ưu đãi là những người được ưu tiên thanh toán nợ vay và cổ tức, sau khi thanh toán xong và còn dư thì mới đến cổ đông phổ thông.
Cổ phiếu ưu đãi thường không mang lại cho bạn bất kỳ quyền biểu quyết nào, mặc dù cổ phiếu ưu đãi cho phép người sở hữu nhận cổ tức trước người sở hữu cổ phiếu phổ thông. Ngoài ra, những người sở hữu cổ phiếu ưu đãi được thu hồi vốn đầu tư trước những người sở hữu cổ phiếu phổ thông nếu công ty phá sản.
Các loại cổ tức
Tùy thuộc vào loại cổ phiếu và số lượng cổ phiếu bạn sở hữu mà bạn sẽ nhận được các khoản trả cổ tức khác nhau của công ty theo hàng quý hoặc hàng năm. Người nắm giữ cổ phiếu ưu đãi có quyền ưu tiên nhận cổ tức trước cổ đông phổ thông. Tuy nhiên, bất kể loại cổ phiếu bạn sở hữu là gì, các nguyên tắc điều chỉnh cổ tức về cơ bản là giống nhau.
Ví dụ, giả sử một công ty có thu nhập dương trong quý và phát hành cổ tức bằng cổ phiếu ưu đãi $0,42. Nếu bạn sở hữu 100 cổ phiếu thuộc loại cổ phiếu ưu đãi của công ty, bạn sẽ nhận được cổ tức bằng tiền mặt là 42 đô la. Tuy nhiên, nhiều công ty cũng cung cấp kế hoạch tái đầu tư cổ tức (DRIP) cho phép bạn tái đầu tư các khoản thanh toán cổ tức bằng tiền mặt vào các loại cổ phiếu bổ sung do nội bộ công ty phát hành, giúp bạn mở rộng vốn nắm giữ và giúp cho dòng tiền của bạn luôn trong trạng thái hoạt động.
Ngoài ra, các công ty đôi khi phát hành cổ tức bằng cổ phiếu. Nếu một công ty tuyên bố cổ tức bằng cổ phiếu là 5% và bạn nắm giữ 100 cổ phiếu của công ty đó, bạn sẽ nhận được năm cổ phiếu bổ sung, nâng số cổ phiếu nắm giữ của bạn lên 105 cổ phiếu. Tuy nhiên, giá trị của mỗi cổ phiếu đang lưu hành sẽ giảm 5%, làm cho tổng giá trị cổ phiếu của bạn sau khi nhận cổ tức bằng cổ phiếu là không đổi.
Đó cũng chính là nguyên tắc điều chỉnh cổ tức. Bất kể cổ tức của bạn tăng lên bao nhiêu, công ty cũng sẽ có cách điều chỉnh để giữ cho tổng giá trị cổ phiếu của bạn là không đổi.
Các công ty cũng phát hành cổ tức lai kết hợp giữa tiền mặt và cổ phiếu. Cổ tức lai rất hiếm nhưng đã được các công ty sử dụng trong quá khứ như một cách để chia sẻ lợi nhuận với các cổ đông của họ.
Tại sao nên sở hữu cổ phiếu?
Việc sở hữu cổ phiếu sẽ cho bạn tiềm năng nhận được lợi nhuận của các công ty thành công nhất trên thế giới. Mặc dù mua chúng không phải là không có rủi ro, nhưng các nhà đầu tư vẫn chủ yếu sử dụng cổ phiếu để tăng số tiền tiết kiệm và lập kế hoạch cho các mục tiêu tài chính dài hạn như hưu trí và đóng tiền học phí cho con cái. Khi giá cổ phiếu tăng, số dư tiết kiệm của bạn cũng tăng. Nhưng hãy lưu ý rằng giá cổ phiếu cũng có lúc đi xuống và đôi khi còn mất hết giá trị. Không có gì đảm bảo rằng bạn sẽ hoàn vốn đầu tư của mình.
Cổ phiếu là một trong những cách cơ bản để đa dạng hóa danh mục đầu tư. Các nhà đầu tư mua các cổ phiếu khác nhau của các công ty lớn và nhỏ trong nhiều ngành khác nhau để giúp giảm thiểu rủi ro, vì các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế phát triển mạnh vào những thời điểm khác nhau. Ví dụ, một công ty bán thuốc có thể đạt doanh số kỷ lục trong một cuộc khủng hoảng kinh tế như Covid – 19 trong khi một nhà sản xuất ô tô có thể có hiệu suất bán hàng dưới mức trung bình. Sở hữu nhiều loại cổ phiếu khác nhau có thể giúp nhà đầu tư thu được lợi nhuận trong những lĩnh vực đang phát triển mạnh và bù đắp tổn thất ở những lĩnh vực khác.
Hãy tiếp tục theo dõi BlogAnChoi để có thêm thông tin hữu ích về tài chính.
